เทศกาลบ๊ะจ่าง ตรงกับวันขึ้น 5 ค่ำ เดือน 5 ตามปฏิทินแบบจันทรคติ ของทุกปี ถือเป็นอีกหนึ่งเทศกาลสำคัญของชาวจีน รองมาจากตรุษจีน และเชงเม้ง โดยมีประวัติศาสตร์ย้อนไปถึงยุคยุค จ้าน กว๋อ (สงคราม 7 แคว้น ได้แก่ ฉิน , ฉี , ฉู่ , เยี่ยน , หาน , จ้าว , เว่ย) ประมาณ 2,000 ปีก่อน ก่อนที่ประเทศจีนจะรวมเป็นหนึ่งเสียอีก มาดูรายละเอียดกันค่ะ
ประวัติของเทศกาลบ๊ะจ่าง มาจากการระลึกถึงวันที่ชวียเหวียน กวีและขุนนางผู้ซื่อสัตย์แห่งรัฐฉู่ ได้ถูกใส่ร้ายจนถูกปลดจากตำแหน่งและเนรเทศออกจากเมือง และต่อมารัฐฉู่ ถูกโจมตีล่มสลายโดยกองทัพฉิน และทำการควบรวมกับแคว้นฉิน ทำให้ชวียเหวียนเสียใจมากจนกระโดดน้ำฆ่าตัวตายในวันขึ้น 5 ค่ำ เดือน 5 เมื่อชาวบ้านทราบเรื่องเลยพากันออกเรือเพื่อตามหาร่างของ ชวียเหวียน มาประกอบพิธี และเพื่อไม่ให้สัตว์น้ำกัดกินร่าง ชาวบ้านจึงได้หย่อนอาหารลงในน้ำ ขณะตามหาไปด้วย แต่ก็ไม่สามารถพบร่างของชวียเหวียน
ในอีก 2 ปีถัดมา ก็มีชาวบ้านฝันว่า ชวียเหวียน มาขอบคุณชาวบ้านที่นำอาหารมาเซ่นไหว้ตน แต่ทว่าอาหารเหล่านั้นกลับเป็นอาหารของบรรดาสัตว์น้ำ ชวียเหวียน จึงแนะนำให้ชาวบ้านห่ออาหารด้วยใบไผ่ก่อนโยนลงน้ำ และในปีถัดมาชาวบ้านจึงทำตามคำแนะนำดังกล่าว แต่ ชวียเหวียน ก็ได้มาเข้าฝันชาวบ้านอีกครั้ง โดยบอกว่าได้รับเครื่องเซ่นมากกว่าเดิมแต่ก็ถูกสัตว์น้ำแย่งไปอยู่ดี(ไม่พอกินว่างั้น) จึงได้แนะนำให้ชาวบ้านห่ออาหารด้วยใบไผ่แล้วใส่ลงในเรือที่ตกแต่งเป็นรูปมังกรก่อนลอยลงในน้ำ บรรดาสัตว์น้ำจะได้เข้าใจว่าเป็นเครื่องเซ่นไหว้พญามังกรและไม่กล้ากิน(ให้ยุ่งเข้าไว้ 55) ชาวบ้านจึงได้ทำการตกแต่งเรือตามคำแนะนำและนำอาหารห่อด้วยใบไผ่มาโยนลงน้ำในวันขึ้น 5 ค่ำ เดือน 5 ของทุกปี และนี่จึงเป็นที่มาของ "เทศกาลบ๊ะจ่าง" ในปีต่อ ๆ มา ได้เกิดการแข่งขันเรือที่ตกแต่งเป็นรูปมังกร จึงได้อีกเทศกาลในวันเดียวกันคือ "เทศกาลแข่งเรือมังกร" จนกลายเป็นประเพณีแข่งเรือมังกรที่มีการเฉลิมฉลองอย่างยิ่งใหญ่ทุกวันที่ 5 เดือน 5 ของทุกปี เป็น 2 ประเพณี 2 เทศกาล ที่ผูกพันธ์กันกับชาวจีนเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะจีนแผ่นดินใหญ่ ไต้หวัน ฮ่องกง(เป็นวันหยุดประจำปี) รวมทั้งคนไทยเชื้อสายจีน เช่นกัน
บ๊ะจ่าง มีสูตรการปรุงหลากหลายทั้งบ๊ะจ่างเค็ม บ๊ะจ่างหวาน และแบบหวานกับเค็มอยู่ในห่อเดียวกัน ส่วนประกอบในบ๊ะจ่าง มีทั้ง ข้าวเหนียว กุนเชียง กุ้งแห้ง เห็ดหอม เนื้อหมู ไข่เค็ม เผือกกวน ไม่น่าจะเรียกขนมได้ เพราะห่อเดียวก็อิ่มเหมือนอาหารมื้อนึงเลยทีเดียว
ปัจจุบันนี้อยากทานบ๊ะจ่างไม่ต้องรอเทศกาลแล้ว เพราะบางร้านก็มีจำหน่ายทั้งปี แต่ช่วงเทศกาล ท่านอาจไม่ได้กิน เพราะซื้อไม่ทัน อิอิ